TOPLUM DESTEKLİ POLİSLİK KAVRAMI

[dirty_bluee]

TOPLUM DESTEKLİ POLİSLİK KAVRAMI

Toplum destekli polislik (TDP), “Toplum(un) Polisliği” kavramının karşılığı olarak kullanılmaktadır. Kavram, toplum odaklı polislik olarak da ele alınabilmektedir. Ancak yerleşik bir tanımlama ve benimsenmiş bir kavram olarak daha çok toplum destekli polislik tercih edilmektedir.

Polis, varlığının gayesi olan toplumdan bağımsız ve toplumsal taleplerden uzak bir anlayışla hizmet yürütemez. Polislik, artık bir “güç kullanma mesleği” olarak değil “topluma hizmet sunan bir meslek” olarak ön plâna çıkmakta ve polisliğin yapısı değişmektedir. Polislik mesleğinin icra tarzı toplumsal taleplere göre şekillenmek durumundadır.

Gelişmiş ülkelerde, geçmiş yirmi beş sene veya daha fazlasında, “toplum” (cemiyet) anlayışı; sağlık hizmeti, sosyal hizmetler, iskân politikaları, çevre plânlaması ve polislik gibi sosyal politikanın muhtelif sahalarında gittikçe artan bir önem kazanmıştır. Toplum içindeki bireylere daha yakın hizmet sunma fikri, toplumdan uzak ve bireye odaklanmayan hizmet anlayışına, geniş çaplı ve topluma yönelmeyen hizmet yaklaşımına ve kamu hizmeti sunan bürokratik teşkilâtlara bir tepki olarak görülebilir.

Bu anlayışın bir parçası olarak toplum destekli polislik kavramının ABD ve Kanada kaynaklı olduğu bilinmektedir. Bugün, TDP birçok dünya ülkesinde uygulamaya konulmuştur. Özellikle ABD, Kanada, İngiltere, Japonya ve İspanya gibi ülkelerde, TDP çok yönlü bir kavram olarak ele alınmakta ve polisiye hizmetlerin tamamını kapsayan bir anlayış olarak ortaya çıkmaktadır.

Toplum polisliği, manası itibariyle açıklanması zor bir kavramdır. Günümüzde bu genel terminoloji altında yürütülen polislik projelerinin çok çeşitli ve sınır tanımaz olmaları bunun en bariz delilidir. O hâlde, net bir tanım vermeye kalkışmak tavsiye edilmez. Diğer taraftan, sadece uygulamalı kaynaklara dayalı bir yaklaşım, toplum polisliği fikri ve onun geleneksel polis rolü üzerindeki etkileri hakkında yeterli kavrayışı sunmakta başarısız olabilir. Bu sebeple, toplum polisliğinin manasının ne olduğu hakkında bazı sonuçlara ulaşmak ve bu kavrama ilişkin gelecekte yapılacak tartışmalara zemin hazırlamak bakımından kavramın genel çerçevesine dayalı bir analiz en faydalı yol olarak gözükmektedir.

TDP hizmet anlayışı, yerel taleplere odaklanan bir polislik yaklaşımını yaşama geçirmeyi hedeflemektedir. Toplumun bir parçası ve görev yaptığı yerin güvenliğini sağlayamaya çalışan birisi olarak TD-P, üniformalı bir vatandaştır.

ABD’de hâlen uygulaması devam eden yapısıyla Şerif uygulaması, İngiltere’de mahallelerde oluşturulan TDP hizmet birimleri, Japonya’da halka hizmet götürme felsefesinden hareketle oluşturulan polis başvuru noktaları (koban sistemi), Belçika’da yerleşim yerlerine göre teşkil edilen ve görev alanları taksim edilen TD-P’ler, son yıllarda TDP uygulamasının alanının gitgide daha da geliştiğini göstermektedir.

Polisliğin geleneksel faaliyetleri, ülkemizde ve birçok ülkede geçmişten bu yana fazla değişmeden kalmıştır. Buna göre, polislik hizmetlerinin yürütülmesinde altı temel hedef üzerine odaklanılmıştır:

 Hukuk ve nizamın sağlanması kişilerin ve mülkün muhafazası,

 Suçun önlenmesi,

 Suç faillerinin adalete teslimi, suçların aydınlatılması,

 Karayolu trafiğinin kontrolü ve trafik meseleleri hakkında mahallî yetkililere tavsiyelerde bulunulması,

 Belli muhtelif işlerin gerektiğinde bazı devlet daireleri adına ifası,

 Yardıma muhtaç olanlara yardım etmek küçük ve büyük felaketlere karşı daima hazırlıklı olmak.

Suç oranlarının artması veya azalması, sadece ceza adaleti sistemine veya polis teşkilâtının faaliyetlerine bağlı olarak açıklanamaz; suç ve suçluluk bunlardan daha fazla oranda iskân, öğretim ve plânlama yetkilileri, ve iş ve eğlence sunanlar gibi sosyal ve fizikî çevremizi şekillendirmekle sorumlu olan kurumların faaliyetlerine de bağlıdır. Toplum destekli polislik olarak toplum polisliği, bilhassa topluma “hizmet sunma” fonksiyonuna ve diğer sosyal kurumlarla daha fazla işbirliği ihtiyacına vurgu yapmaktadır.

Toplum polisliğinin hedefleri olarak şunlar belirtilmektedir:

 Kişisel ilişkilerde hürriyet, eşitlik ve birlikteliğe katkıda bulunmak,

 Hürriyeti güvenlik ile uyumlu kılmak ve hukukun üstünlüğünü yüce tutmak,

 İnsan haklarına saygılı olmak, korumak ve mutluluğu hedeflemek suretiyle insan haysiyetini yüceltmek,

 Müşterek sosyal faaliyette bulunmak suretiyle suç oluşturan koşulları def etmeye iştirak etmek ve yönlendirme yapmak,

 Toplum kesimlerinde güvenin pekiştirilmesinin oluşturulmasına katkı sağlamak,

 Kişilerin can ve mal emniyetini ve emniyet hislerini takviye etmek,

 Suçların takibini, hukukun üstünlüğü çerçevesinde tahkik ve tespit edip gerçekleştirmek,

 Kamunun geçişine açık olan karayolları, caddeler, sokaklar ve çıkmaz sokaklarda serbest geçiş ve hareketi kolaylaştırmak,

 Kamu düzenini sağlamak;

 Gerekiyorsa diğer kurumları da harekete geçirmek suretiyle büyük ve küçük felaketlerle baş etmek ve zor durumda olanlara yardım ve tavsiyede bulunmak.

TDP hizmet birimleri, yaptırım uygulayan bir anlayışla değil önleyici hizmet mekanizması oluşturma ve sosyal hizmet sunma anlayışı ile işlev görmektedir. Polis, kentlerde en küçük yerleşim alanlarına rehberlik etmek zorundadır. Bundan dolayı da bu yerleşim birimlerine sosyal bakımdan uyum sağlamak ve burada yaşayanların hâllerinden anlamak mecburiyetindedir. Bunların hepsi, suçluluğu kontrol altına almak ve suçu proaktif toplum yoluyla azaltmak için yapılması gereken çalışmalardır.

Bu sebeple polis, kendi kendine yardım eden ve yaşanılan çevrede olanlara karşı kendiliğinden harekete geçen bir toplumun oluşturulmasında itici güç olarak kabul edilmektedir. TDP projelerinin çoğunluğunda merkezde “toplum polisi” veya “daimi bölge memuru” adı verilen polis memurları bulunmaktadır. Bunlar, polisin belli bir mıntıka (semt, mahalle vs.) ile temasının devamlılığını temin etmekte olup, “normalde görülen ve gerekli olduğunda ortaya çıkan şikayetçi–muhakkik–şüpheli seyrinin dışında” halk ile çatışma ihtiva etmeyen tarzda olağan ve süreklilik arz eden ilişkiler geliştirme hususunda etkinlikte bulunurlar.

Önemli bir özellik de, polisin huzur bozucu problemleri veya mahalleri tespit eden ve böylece “meydana gelen olay sonrası harekete geçen (reaktif yaklaşım)”dan ziyade “olay meydana gelmeden önce harekete geçen (proaktif yaklaşım)” bir şekilde müdahale ederek problemin büyümesini engelleyebileceği suç analizi yaklaşımıdır.

Önem arz eden bir başka hizmet yürütme şekli de, okul irtibat faaliyeti, gençlik kulüplerine ziyaretler, genç sürücüler için danışma projeleri hazırlamak ve okul tatillerinde gençleri suçlu davranışından uzak tutucu faaliyetler düzenlemek suretiyle polis ve genç nüfus arasında sıcak ilişkilerin oluşturulması olarak görülmektedir.

Vatandaşların önleyici faaliyetlere katılmaları, polis noktaları ve teşkil edilen mevkiler ile artırılmaktadır. Bu yapılanma, polis–halk ilişkisini, ana hizmet birimi olan polis merkezlerinin çoğu zaman boğucu olan atmosferinden uzaklaştırıp mahallî polis unsurlarına, komşuluk ilişkilerini geliştirme anlayışına, bölgede ikamet edenlerin oluşturdukları sivil toplum kuruluşları ile irtibat kurmaya ve toplum merkezlerine ziyaretlere taşıyarak insan odaklı hâle getirmektedir.

Teşkilât genelinde ise TDP, suçun önlenmesine koordineli bir yaklaşım ortaya çıkarmaktadır. TDP, polisin hesap verebilirliğini de öne çıkarmaktadır. Bunu, halkla ilişkiler birimlerinin yaptığı gibi klasik ve rutin çalışmalar olarak değil, topluma sunulan polislik hizmetleri üzerinde halkın daha etkili bir tesire sahip olmasına imkân sağlamak için yapmaktadır.

TDP’nin esası, polisin, hizmetinde olduğu toplumun temel problemleri ile doğrudan ve aracısız bir ilişki kurarak meşgul olmasıdır. Burada, toplumun ihtiyaçları konusunda polis ve toplumun algılamalarının bir sentezi mevcuttur.